A Man for All Seasons

Het verhaal van deze film speelt zich af in de periode rondom 1530, koning Hendrik VIII wil scheiden van zijn eerste vrouw Catherine om te kunnen trouwen met Anne Boleyn. Achterliggende reden is het onvermogen van Catherina om hem een troonopvolger te schenken. Hendrik is vast van plan de scheiding door te zetten. Als de paus hieraan zijn kerkelijke goedkeuring onthoudt, breekt hij met de kerk van Rome en benoemd zichzelf tot hoofd van de Anglicaanse kerk.

Hendrik VIII vraagt alle Engelse gezagsdragers hem te volgen en een eed af te leggen waarin ze zowel de wettigheid van de scheiding als zijn gezag over de Engelse kerk erkennen. Thomas More (Paul Scofield), die omstreeks deze tijd (1529 – 1532) de positie van Lord Chancellor bekleed, heeft met name met de scheiding grote moeite en weigert de eed af te leggen. Hij hoopt door het neerleggen van zijn functie zowel de weg vrij te maken voor Hendrik VIII als zijn eigen geweten te kunnen sparen. Ook als ambteloos, maar wel gerespecteerd, burger hecht de koning echter aan de instemming van Thomas. Als deze blijft weigeren kost hem dat uiteindelijk (letterlijk) de kop.

Bij een plechtige kostuumtoneelverfilming als A Man for All Seasons zie je de invloed van de regisseur gemakkelijk over het hoofd. Het lijkt al snel alsof Fred Zinnemann (High Noon) zich volledig in dienst stelt van de breed uitgesponnen dialogen die toneelauteur Robert Bolt optekende in diens meermaals verfilmde stuk. Ouderwets lang durende shots, veel close-ups waarin de acteurs hun tekst mogen opzeggen: A Man for All Seasons toont zich volkomen loyaal aan het gesproken woord. De ene prachtige zin rolt dan ook over de andere: ‘Wanneer iemand een eed aflegt, houdt hij zijn wezen in zijn handen als water. En als hij dan zijn vingers opent, zal hij zichzelf niet meer terugvinden.’ Vanzelfsprekend dus dat de film in de eerste plaats om de taal draait. En toch maakt Zinnemann enkele stilistisch zeer interessante keuzen. Zo kiest hij ervoor om pompeuze personages zoals Henry VIII en kardinaal Wolsey (een extreem pafferige Orson Welles) met omzichtigheid en praal te introduceren, terwijl More’s entree in de film heel gewoontjes wordt gehouden: in zijn eerste scène zit hij ontspannen en aards te kletsen met vrienden en familie en doet Zinnemann met het camerawerk of de montage niets opvallends om hem heldhaftiger of nobeler te maken. Duidelijk een man zonder kapsones, zegt het beeld.

Deze tijdloze klassieker won 5 Oscars in 1966, waaronder voor beste film, beste regie en voor beste mannelijke hoofdrol.

GB 1966. Toneelverfiming van Fred Zinnemann. Met Paul Scofield, Wendy Hiller, Leo McKern, Robert Shaw, Orson Welles, Susannah York en John Hurt. Nederlands ondertiteld

Koop op Bol.com of informeer via het contactformulier.